Besluit  OCMW-raad

Aanleiding

De intentie van het OCMW Bertem om niet langer te willen optreden als organisator van de gezinszorg op het eigen grondgebied

Regelgeving

- Decreet woonzorg van 15 februari 2019
- Besluit van de Vlaamse Regering van 28 juni 2019 betreffende de programmatie, de erkenningsvoorwaarden en de subsidieregeling voor woonzorgvoorzieningen en verenigingen van gebruikers en mantelzorgers
- Ministerieel besluit van 22 december 2023 tot wijziging van het ministerieel besluit van 4 februari 2021 tot vastlegging voor de diensten voor gezinszorg van de voorwaarden voor de toekenning van een subsidiabel urencontingent gezinszorg, vermeld in artikel 49, en van de ontvankelijkheidscriteria voor de aanvraag van extra uren gezinszorg, vermeld in artikel 50 van bijlage 2 bij het besluit van de Vlaamse Regering van 28 juni 2019 betreffende de programmatie, de erkenningsvoorwaarden en de subsidieregeling voor woonzorgvoorzieningen en verenigingen voor mantelzorgers en gebruikers, wat betreft de criteria met betrekking tot de onderbenutting en de verdeling van de uren gezinszorg over de diensten voor gezinszorg
- De septemberverklaring van de Vlaamse Regering over de algemene maatschappelijke situatie en over de krachtlijnen van de begroting 2026 van 24 september 2025

Feiten, context en argumentatie

Het OCMW Tervuren biedt met de dienst zorg een zorgcontinuüm aan dienstverlening aan de burger aan, gaande van hulp aan huis tot thuisvervangende residentiële zorgverlening. De finaliteit van dit continuüm ligt erin dat elke zorgvraag een gepast antwoord dient te krijgen. Binnen het segment van de thuisdiensten wordt onder andere gezinszorg aangeboden. Deze dienstverlening draagt bij aan de ambitie van het lokaal bestuur om ouderen zo lang mogelijk met gepaste ondersteuning zelfstandig in de eigen woning te laten wonen. De finaliteit van de zorgdiensten is namelijk elke zorgvraag zo goed mogelijk in te vullen, vanuit de ambitie Tervurenaars de kans te geven zo lang mogelijk thuis te blijven wonen op een verantwoorde manier. De zorgnoden van ouderen worden ingevuld in overleg met hulpvrager, mantelzorger(s), huisarts en andere eerstelijns dienstverleners. De sociale dienst huldigt hierbij een holistische aanpak: de vraagsteller wordt integraal bekeken, vanuit verschillende invalshoeken. In teamoverleg wordt elke casus besproken en opgevolgd. De helpsters aan huis vervullen een signaalfunctie naar de dienstcoördinatoren toe. Wijzigingen in de context van een cliënt kunnen resulteren in een wijziging in het voorstel van dienstverlening.
Deze benadering maakt de kracht van de dienstverlening door het lokaal bestuur Tervuren. Andere diensten aan huis bieden deze meerwaarde niet aangezien zij een cliëntdossier sterk of louter koppelen aan de uitvoering van de gezinszorg. Zelden zal een andere speler dan het OCMW overgaan tot de organisatie van een zorgoverleg om meer afstemming tussen vraag en aanbod te bekomen. Precaire dossiers worden aanklampend behandeld door het OCMW, terwijl private diensten de zorg hier eng benaderen.

Het OCMW Tervuren heeft sinds 1 januari 2016 een samenwerkingsovereenkomst met het OCMW Bertem om op het grondgebied van de beide gemeenten een gezamenlijke dienstverlening voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg te organiseren. In uitvoering van deze samenwerkingsovereenkomst heeft het OCMW Bertem zijn erkenningsnummer stopgezet en het urencontingent integraal overgedragen aan het erkenningsnummer van het OCMW Tervuren. Het OCMW Bertem heeft te kennen gegeven niet langer zelf te willen optreden als organisator van gezinszorg op het eigen grondgebied.
Ondanks het feit dat het bestuur in Bertem de dienstverlening aan huis ideologisch gezien belangrijk en waardevol vindt, wegen voor het bestuur de organisatorische verantwoordelijkheden te zwaar door. In Bertem slaagt men er bijvoorbeeld niet in een dienstcoördinator aan te werven en ook de selectie van nieuwe helpsters loopt niet. Het bestuur is van oordeel dat de schaalgrootte te klein is om de dienst kwalitatief te kunnen aanbieden aan de cliënten op het eigen grondgebied. Bertem biedt geen continuüm aan zorgdiensten aan. 

Een dienst voor gezinszorg krijgt jaarlijks een urencontingent toegewezen via een ministerieel besluit. Dat urencontingent bedraagt (wettelijk) minstens 15.390 uren op het niveau van de dienst en 1.539 uren op het niveau van een regionale stad. Omwille van de COVID-19-pandemie in 2020, 2021 en 2022 en door de krapte op de arbeidsmarkt, zijn de diensten voor gezinszorg de afgelopen jaren geconfronteerd geweest met een moeilijke realisatie van de urencontingenten die toegewezen zijn op het niveau van de dienst en de regionale steden. Omwille van de overgangsmaatregelen die de minister nam via het Ministerieel Besluit van 22 december 2023 voor de criteria van de onderbenutting en de toekenning van de uren gezinszorg, heeft onze dienst gezinszorg zowel voor het werkjaar 2024 als voor het werkjaar 2025 een aanvraag ingediend voor het behoud van een deel van het urencontingent. In 2025 is er een urencontingent toegekend van 17.599 uren, waarvan een contingent van 13.180 uren te presteren is in Tervuren en een contingent van 4.419 uren te presteren is in Bertem. Het aandeel van het urencontingent in Tervuren is met andere woorden te klein om alleen op het eigen grondgebied verder te gaan als erkende dienst. Aan de voorwaarden om extra uren te kunnen krijgen, namelijk een realisatie van 95% van het toegekende contingent, wordt bovendien momenteel niet voldaan.

Voor de toekomst van de diensten gezinszorg Tervuren en Bertem zijn verschillende pistes onderzocht. Na diverse besprekingen hebben de beide vast bureaus kennis genomen van een bijkomend addendum aan de initiële samenwerkingsovereenkomst. Dit addendum wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de raden voor maatschappelijk welzijn van Bertem en van Tervuren.

Het addendum houdt het volgende in. De dienstverlening wordt vanaf 1 januari 2026 verdergezet onder volledige regie van het OCMW Tervuren, met de ambitie om te streven naar groei en tegen uiterlijk 1 januari 2029 op eigen kracht verder te kunnen werken als erkende dienst gezinszorg op het grondgebied van Tervuren. 
Dit toekomstbeeld voor de dienst gezinszorg kadert integraal in de ambities van het bestuursakkoord in Tervuren voor de periode 2025-2030 om 'in verbinding te investeren'. Met betrekking tot ouderenzorg heeft de bestuursploeg namelijk de intentie uitgesproken om verder in te zetten op de ambitie om ouderen te ondersteunen die zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen door kwaliteitsvolle thuisdiensten te voorzien. In het bestuursakkoord staat dit als volgt genoteerd: 'We zetten in op een breed en kwalitatief aanbod van eigen thuisdiensten zoals gezinszorg, schoonmaak en boodschappen. Voor diensten zoals de klusjesdienst en maaltijden aan huis werken we actief samen met externe partners. Thuiszorg laat ouderen zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving wonen. De thuisdiensten spelen bovendien een cruciale rol in het herkennen van hulpbehoeften bij ouderen.'

Gedurende een overgangsperiode van - in principe - 3 jaar zal het OCMW Bertem blijven instaan voor het werkgeversgezag en alle daaraan verbonden verantwoordelijkheden en kosten. Het OCMW Tervuren zal gedurende deze overgangsperiode de praktische organisatie van de dienst gezinszorg op het grondgebied Bertem opnemen. De subsidies voor het begeleidend personeel voor de gezinszorg zullen integraal het OCMW Tervuren toekomen. Beide OCMW's engageren zich om de kwaliteit van dienstverlening hoog te houden en toekomstgericht samen te werken met het belang van de beide diensten op lange termijn als doel. Deze overgangsperiode is noodzakelijk voor het OCMW Tervuren om het pad richting een zelfstandig voortbestaan te kunnen bewandelen. Het is de intentie van het OCMW Bertem om, na afloop van de overgangsperiode, zijn urencontingent op grondgebied Bertem over te dragen aan een externe dienstverlener. 

Dit addendum werd principieel goedgekeurd door het vast bureau van Bertem en het vast bureau van Tervuren. Het werd op 24 november 2025, in een gezamenlijke zitting, voor advies voorgelegd aan het hoog overlegcomité van Bertem en van Tervuren. De vakbonden gaven hun akkoord mits schrapping van 2 alinea's in artikel 8 van het addendum, omdat deze mogelijk de schijn wekken dat de dienst gezinszorg van Bertem wordt overgenomen door OCMW Tervuren. Dat is echter niet de intentie. Het addendum heeft inderdaad geen betrekking op een overname, wel op een tijdelijke vorm van versterkte samenwerking tussen beide OCMW’s, waarbij OCMW Tervuren extra operationele taken opneemt ten behoeve van de dienst gezinszorg op het grondgebied van Bertem.

Budget

Alle ontvangsten en uitgaven verbonden aan de organisatie van de dienst gezinszorg (realisatie contingent Tervuren en subsidiemechanisme t.a.v. Bertem) zijn voorzien in het meerjarenplan op beleidsitem 0943-00. In de opmaak van MJP 2026-2031 werd voorliggend scenario van tijdelijke intensieve samenwerking en groei richting autonomie verwerkt. 

Amendement

Verwijzend naar het syndicaal overleg van 24 november 2025 formuleert het lid van het vast bureau bevoegd voor Zorg, Kristina Eyskens, een voorstel van amendement om in de ontwerpovereenkomst de volgende bepalingen in artikel 8 ‘Einde van de samenwerking’ te schrappen:

Tweede alinea derde lid:

Het OCMW Bertem na onderhandelingen met een externe dienstverlener geen perspectief heeft om het urencontingent georiënteerd op de regionale stad Leuven aan een externe dienstverlener over te dragen, met inbegrip van een eventuele overname van de personeelsploeg.

Derde lid – laatste zin:

Het OCMW Tervuren zal aan de personeelsleden die op 1 januari 2029 formeel de overstap naar het OCMW Tervuren willen maken, op dat moment een nieuwe arbeidsovereenkomst in een passende functie binnen de dienst zorg aanbieden onder de arbeidsvoorwaarden van het OCMW Tervuren (zonder behoud van voordelen uit het OCMW Bertem).